Wodorowęglan sodu to jeden z odmian sody oczyszczonej. Inaczej nazywana węglan sodu, jest dodatkiem do żywności o symbolu E500. Jej działanie polega na byciu substancją spulchniającą oraz jako regulator kwasowości. Ze względu na swoje wyjątkowe właściwości węglan sodu znajduje zastosowanie w różnych gałęziach przemysłu. Oprócz wodorowęglanu sodu (czyli sody kalcynowanej) istnieje także soda śnieżna.
Węglan sodu – grupy
Symbol E500 określa dodatki do żywności. Grupa węglanów sodu składa się z trzech związków chemicznych, znajdujących się pod ów symbolem. Są to: soda kalcynowana, soda oczyszczona (inaczej kwaśny węglan sodu) i soda śnieżna. Węglan sodu i wodorowęglan sodu, chociaż mają inne wzory chemiczne, to ich nazewnictwo stosowane jest naprzemiennie.
Właściwości
Wodorowęglan sodu oraz węglan sodu są związkami nieorganicznymi – solami sodowymi kwasu węglowego. W przyrodzie natomiast węglan sodu znajduje się w jeziorach sodowych i w popiołach roślin morskich. Występują w ciałach stałych, w formie białego proszku bądź kryształków. Ich smak jest dość charakterystyczny – przypomina nieco metal (nazywany alkaicznym); zapachu z kolei nie posiadają.
Ze względu na swój skład bardzo dobrze rozpuszczają się w wodzie – są również higroskopijne, czyli posiadają umiejętność pochłaniania wody z otoczenia. Odczyn wodorowęglanu sodu jest słabo zasadowy (pH 8,3), węglan sodu natomiast ma bardziej alkaiczne pH wynoszące 11,5.
Zastosowanie węglanu sodu
Ze względu na swoje właściwości węglan sodu ma bardzo szerokie zastosowanie w różnych gałęziach przemysłu. Najczęściej mówi się o wykorzystywaniu go jako dodatek do żywności, ale może być używany również do produkcji papieru, cegieł, wytopu szkła czy jako środek higroskopijny. Zastosowanie zależne jest głównie od rodzaju używanej sody.
Soda kalcynowana
Ten typ sody wykorzystywany jest zarówno w domu, jak i w przemyśle. W domu ma swoje zastosowanie jako jeden ze składników chemii gospodarczej, czyli w proszkach do prania oraz tabletkach do zmiękczania wody. Korzysta się też z niego jako środek czyszczący – można z nim wyprodukować ekologiczne mydło do prania, płyn do mycia podłóg, a nawet środek do usuwania sadzy i czyszczenia kominka.
Przemysł farbiarski korzysta z sody kalcynowanej w celu poprawy wiązania między barwnikiem a włóknem. Pomaga również stabilizować pH podczas wywoływania fotografii; działa też jako środek neutralizujący.
Soda oczyszczona
Oprócz produktów spożywczych, soda oczyszczona znalazła zastosowanie w produkcji gaśnic pianowych – pochłania zapachy i wilgoć, a także zmiękcza wodę. Często można znaleźć sodę oczyszczoną w kosmetykach, między innymi w szamponach, mydłach czy solach do kąpieli.
Wodorowęglan sodu w paszach – kwaśny węglan sodu
Podczas produkcji pasz dla zwierząt hodowlanych ważne jest, aby ich receptura była odpowiednio zbilansowana. Niedobór niektórych składników może źle wpływać na rozwój zwierząt, jak chociażby zahamowanie ich wzrostu. Bardzo często to właśnie sód jest brakującym składnikiem – dlatego uzupełnia się jego niedobory wodorowęglanem sodu, zwanym również jako kwaśny węglan sodu.
Sód ma to do siebie, że w naturalnych warunkach nie występuje go za dużo. Zboża, które są podstawowym składnikiem pasz pochodzenia roślinnego, mają jego niedobory, przez co konieczne jest uzupełnienie jego dawki w składzie paszy. Robi się to za pomocą chlorku sodu, czyli soli kuchennej oraz właśnie kwaśnego węglanu sodu. Ten drugi jest zdecydowanie lepszą opcją, ponieważ jest on źródłem tylko i wyłącznie sodu, podczas gdy chlorek dostarcza dodatkowo chlor. Kwaśny węglan sodu wyrównuje poziom sodu w paszach, dzięki czemu zwierzęta mogą się prawidłowo rozwijać.
